خاویار تخم ماهیان خاویاری و از گرانترین غذاهای جهان است. دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین منبع ماهیان خاویاری در جهان بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تأمین می‌کند. از این رو صادرات خاویار از ایران می تواند درآمد و ارزآوری زیادی برای کشور داشته باشد. فیل‌ماهی، تاس‌ماهی روسی یا چالباش، تاس‌ماهی ایرانی یا قره‌برون، ماهی شیپ و ماهی ازون‌برون یا سوروگا، گونه‌های اصلی ماهیان خاویاری دریای خزر هستند.

خاویار (Caviar) در گمرک جهانی با کد تعرفه (HS Code) به شماره ۱۶۰۴ شناخته می شود.

صادرکنندگان خاویار

چین بیشترین میزان صادرات خاویار در جهان با ۲۰ درصد و ۳,۶۶۵,۳۹۶ هزار دلار در بازار جهانی انجام می دهد. تایلند، اکوادور، اسپانیا و آلمان به ترتیب در رتبه های بعدی صادرات این محصول قرار دارند.

در نمودار کشورهای واردکننده خاویار آمریکا اولین رتبه در بازار جهانی را دارد. ژاپن، ایتالیا، آلمان و فرانسه در رتبه های بعدی قرار دارند. میزان واردات امریکا ۱۱ درصد از سهم بازار جهانی و ۱,۸۷۴,۹۳۱ هزار دلار است.

ارزش صادرات خاویار ایران

خاویار یکی از گرانترین و اشرافی ترین وعده های غذایی است. ماهیان خاویاری ۲۰۰ میلیون سال قدمت دارند و به عنوان فسیل زنده محسوب میشوند. ارزش صادرات هر کیلو خاویار برابر با ۳۲ بشکه نفت خام است. این صادرات خاویار سود بسیار بالایی دارد.

۲۷ گونه مختلف ماهیان خاویاری وجود دارد که ۵ گونه آن در دریای خزر است. یکی از خاویارهای با کیفیت که به کشورهای مختلفی صادر می شود خاویار بلوگا است. این خاویار قیمت بالاتری نسبت به خاویار های دیگر دارد ولی کیفیت و طعم آن عالی است.

نرخ رشد کشورهای واردکننده خاویار

آلمان، اسپانیا، آمریکا، ژاپن، ایتالیا و استرالیا هم رشد مثبت یکساله و هم پنج ساله داشته اند. انگلیس، فرانسه و کانادا دارای بازار رو به رشد در یکسال اخیر بوده اند. هلند نیز رشد پنج ساله ی مثبت داشته است.

قوانین صادرات خاویار چیست؟

صادرات خاویار به کشور های مختلف دارای یکسری قوانین به شرح زیر می باشد:

برای صادرات خاویار کمتر از ۵ کیلوگرم هیچ گونه صرفه اقتصادی نه برای تولید کننده و نه برای صادر کننده ندارد. بنابراین صادرات باید بالای ۵ کیلوگرم خاویار انجام گیرد.

البته برای صادرات کمتر از ۵ کیلوگرم باید هزینه ی اضافی به شرکت تولید کننده پرداخت گردد.

پتانسیل صادراتی خاویار

آلمان، تایلند، ژاپن، چین، کره جنوبی، امارات، روسیه، گرجستان، فرانسه، ایتالیا و اوکراین همگی دارای پنانسیل بالا برای صادرات خاویار می باشند.

نمودار میزان پتانسیل صادراتی خاویار

تایلند، ژاپن، چین، کره جنوبی، گرجستان، روسیه، اوکراین، آذزبایجان و قزاقستان ظرفیت باقیمانده ی زیادی برای صادرات خاویار می باشند.

آلمان، امارات، فرانسه، ایتالیا، بلژیک و آمریکا دارای بازار اشباع شده برای صادرات خاویار هستند و صادرات به آن ها سودآوری خوبی ندارد.

علت اصلی ناپایداری درآمد صادراتی به عرضه ی آن مربوط می شود . بنابراین ، بایستی با نظارت و کنترل ویژه بر زیستگاهها و صیدگاههای این ماهیان، با پدیده ی قاچاق که سهم زیادی در کاهش میزان تولید دارد، مبارزه شود. همچنین می توان با روی آوردن به پرورش ماهیان خاویاری و تقویت این بخش و صادر کردن خاویار پرورشی ، تا حدودی این کاهش در تولید و صادرات و در پی آن کاهش درآمد صادرتی ناشی از آنها را جبران کرد.

بیشترین ظرفیت و پتانسیل صادراتی برای صادرات خاویار با توجه به ظرفیت بازار و روابط تجاری آسان را کشورها تایلند، ژاپن و چین دارا هستند. بازار ژاپن بیشترین ظرفیت تقاضا را برای صادرات خاویار دارد. تایلند بیشترین تفاوت بین پتانسیل صادرات و صادرات واقعی را از نظر ارزش نشان می دهد، ظرفیت باقیمانده صادرات به ارزش ۵۹٫۴ هزار دلار است.